W listopadzie bieżącego roku przypadła 100 rocznica śmierci Henryka Sienkiewicza – nowelisty, powieściopisarza i publicysty, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1905 r. za całokształt twórczości, jednego z najpopularniejszych polskich pisarzy przełomu XIX i XX w.
18 grudnia 2015 r. Senat przyjął uchwałę ustanawiającą rok 2016 Rokiem Henryka Sienkiewicza.
W materiałach Franciszka Chłapowskiego, sygn. P.III-60, przechowywanych w naszym Archiwum, znajduje się list Henryka Sienkiewicza do autora spuścizny. Franciszek Chłapowski (1846-1923) był lekarzem, profesorem Uniwersytetu Poznańskiego, działaczem społecznym. współzałożycielem i redaktorem „Nowin Lekarskich”, członkiem wielu towarzystw naukowych.
Pisarz w liście datowanym 4 lipca 1889 r. z Krakowa informuje dr Chłapowskiego, że z powodu zabiegu operacyjnego córki Jadwigi Marii przeprowadzonego przez wybitnego chirurga dr Ludwika Rydygiera i opieki nad małą, nie miał czasu zorientować się w cenach mieszkań w Zakopanym. „Dotychczas nie miałem głowy, aby o czymkolwiek pomyśleć, bo operacja była bardzo ciężka i trwała 1 ½ godziny; trzeba było oskrobywać harolydę [?] z ziaren gruźliczych, gruczoł był zropiały – i Rydygier powiedział, że jeszcze parę tygodni, a byłoby za późno. Zrozumie Sz. Pan, że w takich razach myśli się tylko o swoim zmartwieniu. Dziś, chwała bogu, wszystko jest na dobrej drodze, i lubo pobyt nasz w Krakowie trwa dłużej niż przewidywaliśmy, gojenie idzie prawidłowo.” – pisał Sienkiewicz.
Dalej pisarz informuje, że po zakończeniu leczenia córki wraca do Zakopanego, gdzie „zabawię już krótko, bo mi pilno do Ostendy”.
Drugi dokument, związany z Henrykiem Sienkiewiczem, który przedstawiamy na naszej stronie internetowej to „List otwarty do Henryka Sienkiewicza” autorstwa Władysława Studnickiego opublikowany w kwietniu 1915 r. w Lozannie, przechowywany w Materiałach Kazimierza Kaczmarczyka (1878-1966), sygn. P.III-35
Władysław Studnicki (1867-1953) był politykiem, działaczem niepodległościowym, publicystą. „List otwarty” ma związek z akcją członków paryskiej filii Komitetu Generalnego Pomocy Polaków podczas Wojny, zwanego Komitetem Veveyskim lub ze względu na osobę prezesa, którym był Henryk Sienkiewicz – Komitetem Sienkiewiczowskim.
W lutym 1915 r. członek Komitetu Ignacy Jan Paderewski postanowił zorganizować w stolicy Francji tzw. Dzień Polski”, połączony ze zbiórką na akcję ratunkową dla Polski. Pianista skierował w tej sprawie prośbę o zezwolenie do najwyższych władz i otrzymał je od samego prezydenta Raymonda Poincarè. Jednak prezydent postawił warunek, aby honorowym przewodniczącym obchodów został ambasador rosyjski w Paryżu, Aleksander Izwolski, znany jako zaciekły wróg Polaków.
Była to zapewne asekuracja Francji wobec swego sojusznika. Paderewski zwrócił się do ambasadora z prośbą o udział w obchodach i zgodę taką uzyskał. Polonia paryska była oburzona, a wszystkim wrogom Komitetu, sprawa ta dała możność rozwinięcia ataków na organizację. Członkowie paryskiej filii, na czele z Marią Skłodowską-Curie, zagrozili wycofaniem się z prac w organizacji, jeżeli „Dzień Polski” pod protektoratem Izwolskiego dojdzie do skutku. Zaniepokojony Sienkiewicz wysłał swojego współpracownika Erazma Piltza do Paryża w celu załagodzenia konfliktu. W konsekwencji Paderewski wycofał swój projekt.
W „Liście otwartym” Władysław Studnicki ostrzega, że za niefortunną decyzję powołania ambasadora rosyjskiego na honorowego przewodniczącego obchodów „Dnia Polskiego” w Paryżu, pisarz poniesie moralną odpowiedzialność i wyraża nadzieję, że Henryk Sienkiewicz skutecznie przeciwstawi się temu nieprzemyślanemu posunięciu.
Poprzez zamieszczenie dokumentów związanych z pisarzem na swojej stronie internetowej, Archiwum PAN w Poznaniu pragnie uhonorować przypadającą w bieżącym roku 100 rocznicę śmierci Henryka Sienkiewicza.
